Ο γονέας που επιθυμεί να μεταβιβάσει την περιουσία του στους διαδόχους του (δηλαδή στα τέκνα του) μπορεί να το επιτύχει με τους ακόλουθους τρόπους: [1]
Α. Γονική παροχή
- Περιεχόμενο γονικής παροχής:
- μεταβίβαση της πλήρους κυριότητας του κινητού ή του ακινήτου οπότε ο γονέας παύει να έχει εξουσία και όλα τα δικαιώματα επί του κινητού ή του ακινήτου περιέρχονται στο τέκνο.
- μεταβίβαση της ψιλής κυριότητας προς το τέκνο και παρακράτηση της επικαρπίας από τον γονέα.
- Διαδικασία κατάρτισης γονικής παροχής:
- Για γονική παροχή ακινήτου συντάσσεται δήλωση που υποβάλλεται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και συμβολαιογραφικό έγγραφο, που υπογράφεται από τον παρέχοντα γονέα και το τέκνο, αφού πρώτα προσκομιστούν και ελεγχθούν τα απαραίτητα πιστοποιητικά.
- Για γονική παροχή χρημάτων/ή κινητών, συντάσσεται μόνο δήλωση που υποβάλλεται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ., συνοδευόμενη από το αποδεικτικό κατάθεσης των χρημάτων σε τραπεζικό λογαριασμό του τέκνου (άρθρο 2 της απόφασης ΑΑΔΕ υπ΄αριθμ. Α.1162/2022).
- Φορολογική αντιμετώπιση:
- Ως προς τις γονικές παροχές ισχύει αφορολόγητο όριο ανερχόμενο στο ποσό των 800.000 ευρώ (άρθρο 56 του ν. 4839/2021).
- Εάν η αξία του περιουσιακού στοιχείου ή του χρηματικού ποσού υπερβαίνει το όριο των 800.000 ευρώ, επιβάλλεται φόρος, ο οποίος υπολογίζεται αυτοτελώς με συντελεστή 10%.
- Η φορολογική υποχρέωση γεννάται κατά τον χρόνο κατάρτισης της γονικής παροχής με αποτέλεσμα να είναι γνωστό τόσο το ισχύον φορολογικό καθεστώς όσο και η αξία του ακινήτου.
- Οι πολίτες της Ε.Ε. που διαθέτουν ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα επωφελούνται μεν του αφορολόγητου, με την επιφύλαξη της ύπαρξης συμβάσεων διπλής φορολογίας [2] βάσει των οποίων ενδέχεται να υποστούν επιπλέον φορολογική επιβάρυνση στη χώρα τους.
- Περιεχόμενο διαθήκης:
- Διαδικασία κατάρτισης διαθήκης:
- Ιδιόγραφη διαθήκη (άρθρο 1721 παρ. 1 ΑΚ):
- γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη,
- χρονολογείται (ημέρα, μήνας και έτος),
- υπογράφεται από αυτόν (η υπογραφή πρέπει να τίθεται στο τέλος του κειμένου) και τέλος,
- φυλάσσεται είτε από τον ίδιο είτε δίδεται σε συμβολαιογράφο προς φύλαξη και μετέπειτα δημοσίευση.
- Δημόσια διαθήκη (άρθρο 1724 ΑΚ):
- δήλωση από τον διαθέτη ενώπιον συμβολαιογράφου,
- παρουσία τριών μαρτύρων ή ενός συμβολαιογράφου και ενός μάρτυρα, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
- Μυστική διαθήκη (άρθρο 1738 ΑΚ):
- σύνταξη της διαθήκης από τον διαθέτη,
- παράδοση της διαθήκης στον συμβολαιογράφο ενώπιον τριών μαρτύρων.
- Φορολογική αντιμετώπιση:
- Ισχύει αφορολόγητο όριο έως 150.000 ευρώ (άρθρο 29 του ν. 2961/2001).
- Εάν τα τέκνα είναι ανήλικα ισχύει ειδικό αφορολόγητο όριο έως 400.000 ευρώ (άρθρο 25 παρ. 2 περ. ζ’ του ν. 2961/2001).
- Αν το περιουσιακό στοιχείο υπερβαίνει τις 150.000 ή 400.000 ευρώ αντίστοιχα, ο φόρος κληρονομιάς εφαρμόζεται προοδευτικά. Από τις 150.000 έως 300.000 ευρώ προβλέπεται φόρος 1%. Για το ποσό από 300.000 ευρώ και μέχρι 600.000 ευρώ προκύπτει φόρος 5%, ενώ για τα ποσά που υπερβαίνουν τις 600.000 ευρώ προκύπτει φόρος 10%.
- Η φορολογική υποχρέωση γεννάται κατά τον χρόνο θανάτου του γονέα και ως εκ τούτου το φορολογικό καθεστώς και η αξία της ακίνητης περιουσίας είναι άδηλα γεγονότα, αναγόμενα σε ένα άγνωστο χρονικό σημείο.
- ως προς τα τέκνα ισχύουν όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω (βλ. Β.3).
- ως προς τον σύζυγο ισχύει αφορολόγητο όριο έως 150.000 ευρώ (άρθρο 29 του ν. 2961/2001). Από 150.000 έως 300.000 ευρώ ο φόρος ανέρχεται στο 1%. Από 300.000 ευρώ και μέχρι 600.000 ευρώ προκύπτει φόρος 5%, ενώ για τα ποσά που υπερβαίνουν τις 600.000 ευρώ αντιστοιχεί φόρος 10%.